Falęcin Stary


Falęcin Stary – nazwa wsi Phalanczin (XVw.), Chwalęcin (1804) odnosi się do skróconej wersji imienia Chwalibóg czyli: Chwał, Chwalisz, Chwałek, Fal, Falisz. Słowo Falęta oznacza potomkowie Fała, co stanowi źródłosłów nazw Falęcin, Faliszew, Faliszowice, Fałków, Fałki. Niewykluczone jest, że powstanie nazwy ma związek z osobą Piotra Fałka zwanego Szyrzyk herbu Doliwa, dziedzica Fałkowa, biskupa krakowskiego (1347 – 1348), który był plebanem i prepozytorem stopnickim w 1326 roku, szczególnie wyróżnionym i obdarowanym przez króla Władysława Łokietka, a potem jego syna Kazimierza Wielkiego. Przed rokiem 1362 osada stanowiła własność królewską, którą król Kazimierz Wielki przeniósł z prawa polskiego na średzkie razem z miastem Stobnica i wsią Stara Stobnica. Od tego czasu wieś była rządzona przez sołtysa, dysponującego sołectwem z jednym lub dwoma łanami gruntu i prawem zbudowania młynu. W opisach Jana Długosza (1470 – 1480)  czytamy, że dziesięcina snopowa z łanów kmiecych, płacona była w połowie biskupstwu krakowskiemu, a w połowie mansjonarii stopnickiej. Stan ten trwał do roku 1529, kiedy w Księdze Dochodów beneficjów biskupstwa krakowskiego wykazano, że dziesięcina z całej wsi Falęcin oddawana była biskupowi. W 1527 roku wieś kupił Marcin Zborowski. Po Zborowskich wieś przejął Stanisław Tarnowski dzierżawca starostwa stopnickiego. W roku 1619, w procesie sądowym wieś wygrał Ossoliński i od tego czasu stanowiła  własność królewską, a złożona była z młyna ze stawem, 4 zagrodników, obszernego folwarku, obejmującego późniejsze wsie Nowe Folwarki, Falęcin Nowy, Falęcin Stary, Kąty Nowe. Był to dość duży obszar, położony po obu brzegach rzeki Stopniczanki, nastawiony na produkcję zboża, którą zajmowali się darmowo mieszkańcy Falęcina i okolicznych wsi. W centrum tego obszaru stał dwór folwarczny, piekarnia, spichlerz,  szopy i stodoła, ogród warzywny. Na rzece zbudowano staw rybny, młyn o przełożeniu na jedno koło. Folwark został mocno zniszczony podczas potopu szwedzkiego, potem wydzierżawiano go za pańszczyznę. W roku 1804 we wsi było 13 domów, 4 mężczyzn, 4 konie. W połowie XIX wieku zespół folwarczny obejmował dwór folwarczny, stodołę ze spichlerzem, młyn wodny, wołownię, murowaną gorzelnię i suszarnię. W drugiej połowie XIX wieku folwark był własnością Aleksandra Lisieckiego.
Źródło: D. Kalina, M. Mirowski „Miasto i gmina Stopnica. Dzieje i zabytki”